Distopik kitaplar nedir, nasıl yazılır? Distopya edebiyatı nedir, özellikleri nelerdir? Distopya türleri, yazarları için neler söylenebilir, biraz bunları konuşalım.
Yazı yazmayı pek sevmem.
Neden?
Zor iştir yazmak, bununla uğraşmaktan hazzetmem.
Kimsenin duygu ve düşüncelerini merak ettiğimi söyleyemem; o kimselerin de benim yazıklarımla ilgilendiğini sanmıyorum.
Peki neden bu yazıyı yazıyorum?
Bir tespit diyelim; durum tespiti.
Kenarda dursun.
Evet, konumuz distopya olsun.
Distopik kitap/roman ne demek, distopik kurgu ne demek, distopik roman özellikleri nelerdir, biraz bunları konuşalım.
Distopik kitaplar nedir, nasıl yazılır?
Distopya anlamı nedir, bu konuya girmeyeceğim; distopya hakkında kapsamlı bir bilgi vermek değil amacımız.
Sevenleri çoktur distopik eserlerin. O kadar ki kitapseverden fazla “distopyasever” vardır belki!
Hiciv de vardır distopyada, mizah da. Gerçekçi olduğu kadar gerçek üstüdür ayrıca. Bu türü daha iyi anlamak için önce ütopyanın ne olduğunu konuşmamız gerekirdi belki ama şimdilik bu konuya da girmeyelim, belki hiç!
Uzatmayalım.
Distopya türünde kitaplar isteyenler, distopya yazmak istiyorum diyenler, dikkat!
Distopik romanların en iyi ve yetkin örneklerini Orwelllarda, Bradburylerde, Zamyatinlerde, Huxleylerde bulduk. 1984’leri, Fahrenheit 451’leri, Cesur Yeni Dünyaları, Bizleri okuduk. Distopya edebiyatının dört temel kitabı olarak da gösterebiliriz bu eserleri. Distopik roman önerileri isteyenler için de kısa ve güzel bir liste oldu. Distopik eserlerin en ünlüsü de bu saydıklarımızdır zaten.
Geçelim.
Bugün de okuyoruz distopik eserleri, hem de yerli. Aradan geçmiş yüz sene belki.
Düşünüyoruz!
Distopik türlerin okuyucusundan istediği de düşünmesi değil midir zaten?
Düşündük!
Aradan üç dört nesil geçmişken, teknolojiden sanata her alan değişim ve gelişim göstermişken, nasıl olup da hâlâ aynı teknikte, yapıda ve kalıpta distopik kitaplar okuyabiliyoruz?
Distopya kitap önerileri isteyenler sayısız eser bulabilirler ama farklı da bir kitap olsun diyorlarsa, bunun boşluğunu ne yazık ki hissedeceklerdir.
Bu süreçte edebiyat da değişmiştir üstelik, roman değişmiştir, değişimini de sürdürecektir. Diğer yandan, belli ki bugünün en bilinen isimlerinden yüz yıl önceki kitapların bir benzerlerini okumaya daha uzun süre devam edeceğiz.
Distopik kitap nedir, distopik eser ne demek gibi sorulara farklı eserler eşliğinde yanıt verebilmeliyiz artık. Peki veremiyor muyuz? Hayır!
Elli yıl sonrasını anlatmaları, “tele-ekran”ları, “Big Brother”ları, kitap yakmaları, düşünsel ket vurmaları, hep aynı yapıda ve alışılagelmiş anlatımda yeterince okuduk. Görüyoruz ki distopya ile ilgili kitaplar gereğinden fazla. Dahası, bu tür eserlerde genellikle toplumsal yapı üzerine yoğunlaşılmıştır ki distopik romanlarda toplumsal kurgu birbirini pek öyle aratmamaktadır.
Sıra dışı bir örnek olarak Orwell’ın Hayvan Çiftliği alegorik yapısıyla ilginç bir yer edinmiştir kendine.
Farklı bir distopya örneği, alıntıları mı istiyorsunuz? Distopik kitap önerileri mi arıyorsunuz?
O hâlde, başka türlü bir distopya örneğiyle tanışmanın zamanıdır.
Distopya yazıları merak edenler için paylaşmış olalım.
Evet, bir bakalım:
Distopya örneği kısa olsun mu diyordunuz?
Distopya denemeleri, önerileri isteyenler…
Yatağında döner huzursuzca, bir kâbustan uyanırcasına. Vakit gelmiştir; uymamak düşünülemez bile tele-ekranın uyarısına:
-Hey, sen; yatağında dönen! Haydi, zıpla!
Zıplar yatağında dönen, ki yoktur bir adı, geçirdiği gibi üzerine şekilsiz ve renksiz bir tür çarşafı…
-Şekil kısmını anladık da bir rengi mecburen olmalı.
Her rengi biraz andırırken hiçbir renge tam olarak benzemediği içindir ki…
-Hey, siz, ikiniz; yazan ve yatağında yuvarlanan! Bırakın gevezeliği.
Tele-ekranın emrine itaat kaçınılmazdır. Çaresiz, işlerine dönerler.
-Bizde de vardı, der izleyici kılığındaki George Orwell, bu tele-ekran şeysi ama totalitarizm döneminde kaldı. İzleyelim bakalım, neler çevirmişler.
Kapıda bir sığırtmaç, sallar değneğini. Yürürler tek sıra hâlinde, güdüleri gereği. Dört ayak üzerindedirler sığırtmaç göründüğünden beri! İsimlerini yatakta, cinsiyetlerini örtünün altında, türlerini kim bilir hangi şartlarda bırakmış olan bu varlıklar, çoktan kanıksamışlardır evrimin tersten işlediği bu yeri.
-Evet, der sığırtmaç, ilk ders matematikti bildiğiniz gibi.
Başlar karalamaya. Bir süre sonra şöyle bir şey belirecektir tahtada:
O Pi=0
Ve sıra gelmiştir anlatmaya:
-Taaa milat öncesinden bu yana Yunanlısından Yunanlı olmayanına kadar üzerinde tartışılan bir konuya biz açıklık getirdik! Bu gördüğünüz, bir çemberdir. Nasıl da benziyor sıfıra! Yanında da çemberi tanımlayan bir rakam, yani Pi sayısı vardır. Onun yanında da Pi sayısının değeri, yani sıfır yer alır. Bu sayıyla ilgili bir sürü lüzumsuz rakama başvurulmuştur. Yetmemiş, bir de arasına virgül konulmuştur. Şimdi şöyle bir baktığınızda tahtaya… Değil mi ama!
Oradan biri kafası olduğu tahmin edilen yerini sallar örtünün altından, anlıyormuşçasına!
-Adına çember denilen bu şekil, ne kadar da benziyor sıfıra!
Öğretildiği gibi, başlarlar tekrara:
-Ne kadar da benziyor sıfıra!
-Böyle olunca da çemberin çapını, mapını ve daha birtakım başka ayrıntılarını hesaplamakta kullanılacak rakamın sıfır olacağına karar verdik. Yaniii, Pi denilen bu ucube sayıyı sıfırladık…madık da sıfıra sabitledik! Şimdi geldik, etkisiz elemana.
–Benim… bir özgül ağırlığım var. Ayıp oluyor ama!
-Kim konuşuyor ya!
Baktı ki sığırtmaç ortalık karışacak, değneğini vurur tahtaya:
-Çocuklar, susun! İnşa ve ihya ettiğimiz yeni matematik uyarınca!…
Sığırtmacın telefonu çalar bu arada:
-Yetti kullandığınız, der Harezmi, ilmimi! Tahtayı sıfırlayın hemen şimdi.
Çabucak siler tahtayı, eli ayağına dolaşan diğeri.
Muhasebe dersi…
Giren Çıkan
Para Sayma Makinesi
0
0
∞ 0 -∞
0
0
-Muhasebe dediğin bir denge meselesidir; giren sonsuz olunca, çıkan da ister istemez diğer taraftan sonsuz olacaktır ki o da bir çeşit sıfırdır! Kişi başına düşen gelir gibi yani. Tabii bu aslında iktisadın konusudur ama iktisatla muhasebe de zaten aynı şey değil midir! Şimdi, diyelim ki birine giren sıfırdır; diğerine de bir milyon olsun. İkisi birbirini dengeleyecektir! Yalnız, yine de çaktırmamalı!
Zil çalar ama kimse kımıldamaz; işlemek gerekir edebiyatı.
–İşsizler;
Yenik bir zamanın yenik insanları.
Ne büyük şans, sıfırlayacak paraları olmamaları! Değil mi potansiyel işsizler!
Yine kafalarını sallarlar dinleyenler.
-Din dersi sloganımızdan ne haber?
Söylenirler hep beraber:
-Bir imam bir hahama gel beraber bir hamamda, demiş!
-Bilirsiniz, bana bedenci derler! Sıradaki ders, sıfır pozisyonuna geçiş!
Ezberden duygusuz bir deyiş:
–Senin önüne ben yatarım!
-Hepiniz yatacaksınız! Hem de yuvarlanacaksınız! Yuvarlaklar sizi! Sıraya girin bakayım.
Neyse ki…
-Evladım, der Refakatçi. Sabah oldu, kahvaltın hazır, kalk hadi.
Yatağında döner huzurla, bir rüyaya dalarcasına. Yüzünde gülümsemesi…
-Anne, der Ziyaretçi, hepsi bir kâbustu değil mi?
Distopya türü nedir, işte aşağı yukarı böyle bir şeydir!
İlginizi çekti mi?
Hayır mı?
Yine de Parodi – Bunları da Kör’dü Türkiye hakkında daha ayrıntılı bilgiyi tam olarak buradan edinebilirsiniz.
Distopya örnekleri, çeşitleri, eserleri çoktur ama birinde diğerinden farklı motifler bulmak zordur. Distopya yazarı merak edenler için de yukarıda birkaç isim andık, distopik roman önerileri sıraladık.
Bitirelim mi yavaş yavaş? Evet çünkü distopya romanı nedir, distopya anlamı ne demek değildir derken anahtar kelimelerle bulamaç yapılmış sıkıcı bir yazıya doğru evriliyor gibiyiz!
Son olarak, distopya örneği kitaplar çoksa da tek bir eseri, kendi (aslında yalnızca distopik diyemeyeceğimiz, hem ütopik, mizahi ve hiciv de olan) eserimi, Parodi’yi ön plana çıkarmış oldum.
Distopya ile ilgili makaleler arayanlar için faydalı olduğundan şüphem yok!
Distopik roman nedir, distopik roman örnekleri nelerdir, distopik kitaplar/ yazarlar ve fazlası…
Bitirdik!
Keyifle olsun…
Distopya ile ilgili şu sıralar bazı yazılar okudum. Paylaşım için teşekkür ederim.